دوشنبه 17 شهریور 1404

معرفی پژوهشگاه قرآن و حديث

معرفی پژوهشگاه قرآن و حديث

۱ ـ ۱. پژوهشکده علوم و معارف حديث

اين پژوهشکده، در جهت تحقق اهداف زير فعاليت مى‏کند:

الف ـ ایجاد، رشد و گسترش روشها و الگوهای بهره گیری نظام مند از قرآن و حدیث در عرصه های معارف.

ب ـ گسترش پژوهش در مجموعه معارف نورانی اهل بیت (علیهم السلام) و تولید آثار علمی و کاربردی

ج ـ ترویج و همگانی کردن معارف قرآن و احادیث اهل بیت (علیهم السلام) و به روز رسانی فهم معارف دینی

گروه‏هاى پژوهشى

۱گروه پژوهشی تدوین دانش‏نامه‏ های حدیثی. اين گروه، با سابقه‏ترين بخش پژوهشکده است و با هدف يارى رساندن به تحقيقات کاربردى و تسهيل دستيابى محقّقان علوم مختلف به حديث، کار تدوين مجموعه‏هاى بزرگ حديثى را دنبال مى‏کند. برجسته‏ترين محصولات این گروه عبارت اند از:

الف : موسوعة معارف الکتاب والسنة در ده جلد (تاکنون) و دانش‌نامۀ قرآن و حدیث تا کنون در شانزده جلد ( تاکنون).

ب: موسوعة الإمام على (علیه السلام) فى الکتاب والسنّة والتاريخ دردوازده جلد و دانش نامه امام علی (علیه السلام) در چهارده جلد.

ج: موسوعة العقاید الاسلامیة در پنج جلد و دانش نامه عقائد اسلامی در ده جلد.

د: موسوعة الامام الحسين(ع) در ده جلد و دانش نامه امام حسین (علیه السلام) در چهارده جلد.

هـ: موسوعة الاحاديث الطبیة در دو جلد و دانش نامه احادیث پزشکی در دو جلد.

گفتنی است که موسوعة معارف الکتاب والسنه و دانش‌نامۀ قرآن و حدیث، بزرگ‌ترین طرح گروه دانشنامه است که تا کنون حرف الف و ب از آن با ۴۹ مدخل به همراه بیان ها و تحلیل های موضوعی در ده جلد به زبان عربی و شانزده جلد به صورت دو زبانه عربی و فارسی منتشر شده است.همچنین موسوعة الامام المهدی در حال تدوین است.

۲گروه پژوهشی احيا و تصحيح متون. اين گروه، وظيفه تصحيح، تحقيق و انتشار میراث حدیثی شیعه را به شيوه علمى و فنّى به عهده دارد. از آثار این گروه، تصحيح جامع و روشمند کتاب الکافی است که در پانزده جلد منتشر شده است. از محصولات دیگر اين گروه، فهرستگان (فهرست جامع) نسخه‏هاى خطّى حديث و علوم حديث شيعه را مى‏توان نام برد که در دو نسخه مکتوب ( دوازده جلد تا کنون ) و نرم‏افزارى منتشر شده و انتشار آن ادامه دارد.

۳گروه پژوهشی مبانی ترجمه و مفهوم شناسی حدیثوظيفه اين گروه، انتقال معارف حديثى به گروه‏هاى مختلف جامعه از طريق ترجمه متون حديثى به زبان‏هاى زنده دنياست. کليه فعاليت‏هاى مرکز در قلمرو ترجمه به زبان‏هاى فارسى، عربى، انگليسى، فرانسه، اردو، مالایی و دیگر زبانها در اين گروه متمرکز است. گفتنی است بسیاری از کتب حدیثی منتشر شده توسّط این پژوهشکده، به زبان فارسی نیز ترجمه شده است. همچنین متون فراوانی به یک زبان یا چند زبان برگردانده شده است که برخی از مهمترین آنها در جدول ذیل منعکس شده است:

ردیف

عنوان کتاب

زبان اصلی

زبان های ترجمه شده

۱.

اهل البیت فی الکتاب و السنة

عربی

فارسی، اردو، انگلیسی و ترکی

۲.

الحج و العمره فی الکتاب و السنة

عربی

فارسی، اردو،

۳.

الدنیا و الآخرة فی الکتاب و السنة

عربی

فارسی، اردو،

۴.

شهر الله فی الکتاب و السنة

عربی

فارسی، اردو، تاجیکی و اندونزیایی

۵.

العقل و الجهل فی الکتاب و السنة

عربی

فارسی، اردو،

۶.

العلم و الحکمة فی الکتاب و السنة

عربی

فارسی، اردو و انگلیسی

۷.

تربیة الطفل

عربی

فارسی، انگلیسی، تاجیکی، ترکی آذری و اندونزیایی

۸.

کیمیای محبت

فارسی

عربی، انگلیسی، تاجیکی، ترکی آذری، ترکی استانبولی، اسپانیولی ، اندونزیایی و بنگالی

۹.

گزیده تحف العقول

عربی

فارسی، اردو و اندونزیایی

۱۰.

نبی الرحمة من منظار القرآن

عربی

فارسی، تاجیکی، ترکی آذری و اندونزیایی

۱۱.

مراقبات شهر رمضان

عربی

فارسی، مالایی و اندونزیایی

۱۲.

منتخب میزان الحکمة

عربی

فارسی، انگلیسی، تاجیکی، ترکی آذری، ترکی استانبولی، روسی ، فرانسوی، اسپانیولی، اندونزیایی ، کردی، اوگاندایی و رواندایی

۱۳.

منتخب نهج الذکر

عربی

فارسی، ترکی آذری و اندونزیایی

۱۴.

موسوعةالامام علی بن أبی طالب (ع) فی­الکتاب­والسنة

عربی

فارسی و ترکی استانبولی،

۱۵.

سیاسة الإمام علی(ع)

عربی

فارسی و انگلیسی

۱۶.

المحبة فی الکتاب و السنة

عربی

فارسی، اردو، انگلیسی، تاجیکی، اسپانیولی و اندونزیایی

 

گروه ترجمه، همچنین مباحث کلّی ترجمۀ متون دینی و روش ها و سبک ها و مبانی و مشکلات آن را پیگیری می کند

۴گروه پژوهشی رجال و مصطلحات حدیث. عالمان دين، برخودْ فرض مى‏دانند که قبل از بهره‏گيرى از هر حديث، اطمينان حاصل کنند که آن حديث، حقيقتاً از معصوم است. يکى از مهم‏ترين راه‏هاى رسيدن به اين هدف، بررسى رجال (راويان) آن حديث است. شيعه و اهل سنّت، کتاب‏هاى زيادى در شناخت راويان حديث، نوشته‏اند. از وظايف گروه رجال، بازشناسى اين منابع و شناخت روش‏ها و مبانى مؤلّفان آنها و ارائه ضوابطى کاربردى براى شناخت راويان و توثیق و تضعیف آنان است. دانش درایه یا مصطلح الحدیث نیز در کنار دانش رجال، در ارزیابی و اعتبار سنجی روایات، به کار گرفته می شود.

۵گروه پژوهشی تاريخ حديثشناخت مکتب‏هاى تدوين حديث، شناخت روش تحقيق محدّثان و مؤلّفان کتاب‏هاى حديث، بررسى تأثير گرايش‏ها و مذاهب و شرايط محيطى در تدوين کتاب‏هاى حديث و... از وظايف اين گروه است.

۶نشریات

علوم حدیث، نخستین نشریه فارسی حدیث پژوهی به شمار می­رود . این نشریه از پاییز ۱۳۷۵ تا کنون به صورت فصل نامه بدون وقفه منتشر شده و صدها مقاله تخصصی، رساله حدیثی، گفت و گو و گزارش را عرضه کرده است .

میراث حدیث شیعه نشریه دیگری است که ویژه انتشار رساله­های خطی

۱ ـ ۲. پژوهشکده تفسیر اهل بيت علیهم السلام

به منظور استفاده نظام مند از احادیث اهل بیت علیهم السلام در تفسیر قران کریم و گسترش پژوهشهای قرآنی بر پایه آموزه های اهل بیت ، پژوهشکده تفسیر اهل بیت علیهم السلام در سال ۱۳۹۱ در آستانه ماه رمضان ۱۴۳۳ ق تاسیس شد.

برخی از اهداف این پژوهشکده عبارت است از :

۱دستیابی به روش تفسیری و جامع اهل بیت علیهم السلام و گسترش راهکارها و الگوهای بهره گیری نظام مند از آن

۲تربیت پژوهشگران توانمند و آگاه به شیوه تفسیری اهل بیت علیهم السلام

۳همگانی کردن بهره گیری از آموز ه های تفسیری اهل بیت علیهم السلام در عرصه های گوناگون علمیو زندگی

مهمترین وظایف این پژوهشکده عبارت است از:

۱ . پژوهش قرآنی _ حدیثی بر پایۀ روش های تدوین شدۀ متناسب و نشر آنها .

۲روش شناسی فهم معارف تفسیری اهل بیت علیهم السلامو بررسی تطبیقی آن با دیگر روش ها

۳تدوین و پایه ریزی دانش های قرآنی بر پایۀ روایات اهل بیت علیهم السلام

۴ . شناسایی، احیا و بازسازی میراث علمی اهل بیت علیهم السلام و راویان و پیروان آن ها

۵تدوین « دانش نامۀ تخصصی تفسیر اهل بیت علیهم السلام به شیوه های گوناگون مانند : موضوعی، ترتیبی، الفبایی و ...

۶برگزاری نشست ها و همایشهای علمی در حوزۀ ماموریت پژوهشکده

۷تأسیس کتابخانۀ تخصصی و بانک اطلاعات و نشر مجله های تفسیری و تلاش برای همگانی کردن معارف اهل بیت علیهم السلام

· گروه‏هاى پژوهشی

۱گروه تفسیر جامع روایی

۲گروه قرآن شناسی و دانشهای پیرامونی

۳گروه احیا و باز سازی متون تفسیری

برخی از آثار منتشر شده این پژوهشکده عبارت است از:

درآمدی برتفسیر جامع روایی، شناختنامه قرآن بر پایه قرآن وحدیث ، تفسیر و مسند ابو جارورد و جلد اول تفسیر روایی سوره حمد.

۱ ـ ۳. پژوهشکده کلام اهل بيت (علیهم السلام)

پرداختن به مباحث اعتقادی به ویژه اعتقاداتی که متّخذ از احادیث معصومان (علیهم السلام) است در جهان امروز یک ضرورت است و تبیین دیدگاه های کلامی اهل بیت (علیهم السلام) یک رسالت برای مؤسسه علمی – فرهنگی دارالحدیث. به همین منظور پژوهشکدۀ کلام اهل بیت (علیهم السلام) در این مؤسسه راه اندازی شد.

برخی از اهداف این پژوهشکده عبارت است از :

۱ . توسعه و گسترش پژوهش در زمينه‏هاى مرتبط با کلام اهل بيت (علیهم السلام) (با تأکيد بر پژوهش‏هاى حديث محور)؛

۲ . مسأله‏يابى و حل مسائل و مشکلات در زمينه‏هاى اعتقادى و فکرى با تأکيد بر روش پیامبر (صل الله علیه و آله) اهل بيت (علیهم السلام) در پاسخگويى به مسائل فکرى جامعه؛

۳ . تأسيس و تغذيه علمى رشته‏هاى وابسته و ارتقاى سطح علمى در اين رشته‏ها از طريق فعاليت‏هاى پژوهشى؛

مهمترین وظایف این پژوهشکده عبارت است از:

۱ . انجام پژوهش‏هاى بنیادی، تطبیقی و اعتقادى در کتاب و سنت پیامبر (صل الله علیه و آله) و اهل بيت (علیهم السلام) و مقايسه‏اى ميان مبانى معرفتى اهل بيت (علیهم السلام) با ساير مکتب فکرى و اعتقادى؛

۳ . تحقيق در مکتب های کلامى شيعه که مستقيم و غير مستقيم از روايات اهل بيت (علیهم السلام) اثر پذيرفته‏اند و نيز نشان دادن ميزان هماهنگى و يا ناهماهنگى آنها با انديشه اصيل اهل بيت (علیهم السلام)؛

۴ . تبيين روش‏شناسى فهم معارف اعتقادى اهل بيت (علیهم السلام) و نقد روش‏شناسى‏هاى ناصواب در اين خصوص؛

۵ . شناسايى مکاتب و انديشه‏هاى رقيب و شبهات آنان و تلاش در جهت پاسخگويى به آنها؛

۶معرفى، احيا و مجموعه‏سازى ميراث علمى اعتقادى شيعه که در راستاى تبيين مکتب فکرى اهل بيت (علیهم السلام)، تدوين شده است.

۷ . برگزارى نشست‏ها و همايش‏هاى علمى در حوزه اهداف پژوهشکده.

گروه‏هاى علمى

۱گروه مطالعات موضوعى و مقايسه‏اى؛

۲گروه مطالعات روش‏شناسى؛

۳گروه مطالعات تاريخ کلام؛

۴گروه دانشنامه اعتقادى.

۱ -4 . پژوهشکده اخلاق و علوم رفتاری

موضوع اخلاق از موضوعاتی است که بخش وسیعی از متون دینی اعم از آیات قرآن و احادیث معصومان (ع) به آن اختصاص دارد. از این رو پرداختن به اخلاق، یکی از رسالت­های مهم علوم اسلامی است.

همچنین از آنجا که پیشوایان دینی توجه زیادی به رفتار آدمی داشته اند و از سوی دیگر، علوم رفتاری از اهمیت فراوانی برخوردار است، پرداختن به این علوم و ارائه دیدگاه­های دینی و یا مبتنی بر آموزه­های دینی، در شمار رسالت­های این پژوهشکده تعریف شده است. هدف از تشکیل این پژوهشکده جبران خلأ موجود در موضوع علم اخلاق و علوم رفتاری با توجه به رویکرد اسلام بوده است.

برخی از اهداف این پژوهشکده عبارت است از:

۱ . تبيين روشمند و علمى آموزه‏هاى اخلاقى، روان شناختى و جامعه شناختی مبتنى بر قرآن و حديث؛

۲ . نظريه‏پردازى در حوزه اخلاق ، روانشناسى و جامعه شناسی اسلامى و آشکار ساختن برترى‏هاى دیدگاه­های اسلامى بر ساير ديدگاه‏ها و نظريه‏ها در این حوزه­ها ؛

۳ . پاسخگويى به شبهات مطرح در حوزه اخلاق، روان‏شناسى و جامعه شناسی اسلامى.

مهمترین وظایف این پژوهشکده عبارت است از:

۱ . نظريه‏پردازى و توليد دانش؛

۲ . انجام پژوهش‏هاى کاربردى، تطبيقى و تلفيقى، بين رشته‏اى؛

۳ . تربيت پژوهشگران نمونه؛

۴ . برگزارى همايش‏ها و نشست‏هاى تخصصى.

گروه‏هاى علمى

۱ . گروه اخلاق نظرى (فلسفه اخلاق از منظر اسلامى)؛

۲ . گروه اخلاق عملى و کاربردى؛

۳ . گروه روانشناسى اسلامی

۴گروه جامعه شناسی اسلامی

گروه روانشناسی كار بازشناسى معارف حديثى با استفاده از علوم روان‏شناختى و بازيابى مفاهيم روان‏شناختى در معارف حديثى، و نقد پژوهشهاى روان‏شناختى با معيار حديث را برعهده دارد. نتايج پژوهش‏هاى اين گروه در دو بخش عمومى و تخصصى عرضه مى‏گردد. برخی از آثار منتشر شده این گروه عبارت اند از: مثلث ایمان ( نظریه ای جدید در تبیین رابطه انسان با خدا )، پژوهشی در فرهنگ حیا، رضایت از زندگی، شعله های سرد ( حسادت )، آه سرد ( حسرت )، تربیت جنسی، رضایت زناشویی و مهار خشم.

در حال حاضر پژوهش های متعددی همچون روان شناسی زهد، خویشتنداری جنسی در اسلام و غرب، لذت و شادکامی در حال انجام است. گفتنی است گروه روانشناسی اسلامی با توجه به یافته های علمی خود، طراحی ۵ رشته در دو سطح کارشناسی و کارشناسی ارشد، در حوزه روانشناسی اسلامی را به سفارش دانشکده علوم حدیث انجام داده است.

و اما در گروه جامعه شناسی، كار بازشناسى مفاهيم اجتماعى در معارف حديثى و نقد پژوهش‏هاى علوم اجتماعى را با معيار حديث دنبال می­شود.گفتگوهايى درباره مناسبات جامعه‏شناسى و حديث حاصل كار اوّليه اين گروه است كه منتشر شده است. همچنين پژوهش‏هايى با عنوان انحرافات و كجروى اجتماعى، همبستگى اجتماعى، كنترل اجتماعى و جامعه‏پذيرى و موسوعه مفاهيم اجتماعى در دست انجام است.